Sakarya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü

El Sanatları

  Süpürgecilik
Nişan ve düğün geleneklerinde aynalı veya süslü süpürge diye de anılan çeşidiyle birlikte farklı ebatlarda ve aksesuarlarla üretilen süpürgeler, Türkiye’nin dört bir yanında rağbet görmekte, geleneksel bir sanat ürünü olarak değerini korumaktadır.

Maket Taraklı Evleri
Yörede yer alan sekseni aşkın koruma altına alınmış, Osmanlı Dönemi Türk Mimarisi’nin en güzel örnekleri olan evlerin maketleri üretilmekte ve mimari gelenek maket ev yapımı ile sürdürülmektedir.

Tarakçılık
Yörede yaşayan yaşlılar, tarak kullanma alışkanlığının saçta kepeklenmeyi, dökülmeyi, bitlenmeyi önlediğini söylemektedir. Yörede tarak; şimşir, gürgen, armut ve iyi cins ceviz ağacından yapılırmış. Şimşir ağacı beyaz renk, sert ve dayanıklı olduğundan daha çok tercih edilmektedir.

Bastonculuk
Tamamen el emeği göz nuru olan ve başta Taraklı, Akyazı ilçeleri ve Kayalar Memduhiye köyünde olmak üzere yaşatılan bastonculuk, özellikle Akyazı’da yapılan geçme ağaçlı ve çok motifli baston çeşitleri ile Kayalar Memduhiye köyünde biçim ve işleme zenginliği bakımından nitelikli bir biçimde baston üretimi yapılmaktadır.

Kaşıkçılık
Taraklı İlçesi’nde yüzyıllardan bu yana sürdürülen çok yaygın geleneksel bir el sanatıdır. Kaşık yapımında şimşir ve kayın ağacı kullanılır. Şimşir ağacından yapılan kaşık diğer ağaçların kaşıklarına göre daha değerlidir.

Sıcak Demircilik
Orta Aysa Türkleri için eski bazı kaynaklarda “demir üreten ve bu madeni en iyi işleyen kavim” olarak söz edildiğine rastlanmıştır. İlimizde bu el sanatının en güzel örneklerine Taraklı İlçesi Yenidoğan (iğdelik) Mahallesi’nde yaşayan Abdallarda rastlanmaktadır.

Bakırcılık
Bakırcılık sanatı 1960’lı yıllara kadar önemini korumuş, ‘Uzun Çarşı’daki dükkanlarda çok sayıda usta tarafından sürdürülmüştür. Bugün Orhan Camii’nin yanında ‘bakırcılar içi’ adlı sokakta günümüzde de yaşatılmaya çalışılan bir geleneksel el sanatıdır.

Semercilik
Yük ve binek hayvanı olarak kullanılan at, eşek ve katır gibi hayvanların taşıyacaklar yükün hayvanın sırtına zarar vermemesi için ağaç iskelet üzerine deri ve keçe arası kamış otları ile doldurulup sarılarak dikilen semer çok özen isteyen bir sanat dalıdır. Taraklı, Pamukova ve Geyve ilçelerinde eski geleneksel usta-çırak ilişkisiyle yetişmiş birkaç usta tarafından aynı zamanda hediyelik eşya olarak, minyatür biçimde de üretilmektedir.

Çömlekçilik
Roma ve Bizans dönemi kalıntılarda çok sayıda çömlek bulunan bölgedeki çömlekçilik sanatı, Adapazarı’na 93 harbinde (1877-1878 yıllarında) gelen Muhacirler tarafından getirilmiş ve yerleştirilmiştir. Sakarya Poyrazlar gölü çevresinde toprak, çömlek ve tuğla yapımına çok elverişlidir.

Sepetçilik
Sepetçilik atalardan öğrenildiği gibi halen saz, söğüt, ceviz ve fındık dallarından örülerek yapılmaktadır. Özellikle Sapanca kestanelik mevkii, Adapazarı-Abalı ve Geyve’de meyve sepeti, çamaşır sepeti, ekmeklik, gazetelik, masa, sandalye ve abajur gibi birbirinden farklı çeşitleri de içeren ürünler yapılmaktadır.

Hasırcılık
“Hasır zembil” diye de adlandırılan bu geleneksel ürün, suyun ve sazlığın bol olduğu Sapanca ve Adapazarı-Abalı çevresinde Romanlar tarafından üretilmektedir.

Papuççuluk
Günümüz adıyla ayakkabıcılık diye anılan bu geleneksel el sanatı teknolojinin etkisiyle modern teknoloji ile üretime geçse de, Adapazarı-Uzun Çarşı’da ve Taraklı’da halen geleneksel el sanatı olarak yaşatılmaya çalışılmaktadır. Halen mevcudiyeti az sayıda da olsa, ilimizde el işçiliği göz nuru ile yapılan ayakkabılarımız sıhhat bakımından da tercih edilmektedir.

Yorgancılık
Özellikle Balkan Muhacirleri ve Karadeniz’den yöreye göç edenler tarafından ilde etkin ve geleneksel olarak yürütülen yorgancılık ürünleri, Türkiye’nin birçok yerine satılmakta ve rağbet görmektedir.

İşlemeler
Türk el işlemeleri; işlendikleri yer ve bölgelere göre de adlandırılır. Saray, çarşı, ev işi, Sakarya işleri gibi. İşlemeler, mendil, peçete, başörtüsü (çevre), havlu, seccade, terlik, yatak örtüsü, Kur’an kılıfı, kuşak, peşkir ile kadın ve erkek giysilerinin çeşitli yerlerinde kullanılır.

Kumaş Dokumacılığı
Sakarya’da ‘düzen’ adı verilen tezgahlarda çoğunlukla keten-pamuk karışımlı olarak veya Kandıra Bezi’nden dokuma, günümüzde birkaç kişi tarafından yapılmaktadır.

Kilim Dokumacılığı
Yer sergisi (yaygı), duvar örtüsü (duvar kilimi), yük örtüsü, perde, yastık ve bunun gibi amaçlarla kullanılmaktadır. Halıcılıktan çok daha önce gelişmiş bir dokumacılık dalı olan kilimcilik; hafifliği, katlama kolaylığından dolayı çadırlı medeniyetin vazgeçilmez bir eşyası haline gelmiştir.

Saraçlık
‘Kösele’ denilen kalın deri ve ince deri ile hayvan koşum takımları, kemer, silah kılıfı, mermi kılıfı, çanta gibi avcı gereçlerinin yapıldığı sanata saraçlık, bu işle uğraşanlara da saraç denilmektedir. Yörede deri ve köseleden hamut (koşum atlarının boynuna takılan düzenek) dizgin ve yular yapımı anlamında kullanılmaktadır.